तूर शेती मार्गदर्शन:२ एकरात तूर उत्पादनाची माहिती
तूर हे महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचे डाळ पीक आहे. तूरचे उत्पादन कमी पाण्यात, विविध मातीमध्ये घेतले जाऊ शकते, आणि त्याला उच्च बाजारभाव मिळतो. या पोस्टमध्ये तूर शेतीची तयारी, लागवड, व्यवस्थापन, खर्च, नफा, आणि उपलब्ध सरकारी योजना याबाबत सविस्तर माहिती दिली आहे.
तूर शेतीसाठी आवश्यक हवामान आणि जमीन
तूरचे पीक कोरडे आणि उष्ण हवामानात चांगले येते. २५-३५ अंश सेल्सिअस तापमान तूर शेतीसाठी अनुकूल आहे. कमी पाऊस असलेल्या भागात तूरचे उत्पादन चांगले येते, त्यामुळे मराठवाडा आणि विदर्भात हे पीक अधिक प्रमाणात घेतले जाते.
जमीन
तूर शेतीसाठी मध्यम ते हलकी, पाण्याचा निचरा असलेली जमीन सर्वोत्तम असते. मातीचा पीएच स्तर ६-७ असावा, ज्यामुळे पोषण तत्त्वांची उपलब्धता वाढते. लागवडीपूर्वी एक किंवा दोन वेळा खोल नांगरणी केल्यास मातीचा पोत सुधारतो आणि त्याचे पीक परिणामकारक बनते.
तूर लागवड पद्धत
तूरचे बियाणे साधारणपणे जून ते जुलै दरम्यान पावसाळ्यात पेरले जाते.
- अंतर: दोन ओळींमध्ये साधारणतः ३-४ फूट आणि दोन रोपांमध्ये १-२ फूट अंतर ठेवावे.
- बियाण्याचे प्रमाण: १ एकरात साधारणत: ८-१० किलो बियाणे पुरेसे असते.
- तयारी: तूर लागवड करण्यापूर्वी बियाणे निंबोळी अर्काने प्रक्रिया करून घेतल्यास कीड नियंत्रणात मदत होते.
तूर शेतीचा खर्च आणि व्यवस्थापन
२ एकर तूर शेतीसाठी लागणारा खर्च पुढीलप्रमाणे आहे:
| खर्चाचे घटक | एकूण खर्च (₹) |
|---|---|
| बियाणे | ₹२,००० |
| जमिनीची तयारी | ₹५,००० |
| खते आणि कीटकनाशके | ₹३,००० |
| सिंचन (पावसाच्या आधारे) | ₹० |
| मजुरी | ₹७,००० |
| एकूण खर्च | ₹१७,००० |
तूर शेतीत कमी खर्चात अधिक उत्पादन मिळवता येते, विशेषतः योग्य आहार व्यवस्थापन, कीड नियंत्रण आणि वेळोवेळी सिंचन केल्यास उत्पादन अधिक चांगले मिळते.
तूर उत्पादन आणि उत्पन्न
साधारणतः २ एकरात ७-१० क्विंटल प्रति एकर उत्पादन मिळू शकते, परंतु व्यवस्थापनाच्या पद्धतींवर उत्पन्न अधिकाधिक वाढवता येते.
| घटक | दर (₹) | उत्पादन | एकूण उत्पन्न |
|---|---|---|---|
| उत्पादन (७-१० क्विंटल) | ₹६,५०० प्रति क्विंटल | १४-२० क्विंटल | ₹९१,००० – ₹१.३ लाख |
एकूण नफा:
- उत्पन्न: ₹९१,००० – ₹१.३ लाख
- खर्च: ₹१७,०००
- नफा: ₹७४,००० ते ₹१.१३ लाख
तूर शेतीसाठी सरकारी योजना आणि सबसिडी
महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांना तूर उत्पादनात प्रोत्साहन देण्यासाठी सरकारने विविध योजना आणि सबसिडी दिल्या आहेत:
- प्रधानमंत्री पीक विमा योजना (PMFBY): पिकांच्या नुकसानीसाठी आर्थिक संरक्षण मिळते.
- राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा मिशन: उच्च दर्जाच्या बियाणांसाठी आणि तंत्रज्ञानासाठी आर्थिक सहाय्य.
- महाराष्ट्रातील कृषी विभागाच्या योजना: बियाणे, खते आणि कीटकनाशके यांवर सबसिडी मिळवण्याची सोय.
निष्कर्ष
२ एकर तूर शेतीत कमी गुंतवणुकीतून अधिक नफा मिळवता येतो, विशेषतः पावसाच्या अवलंबावर असलेल्या भागात हे पीक चांगले येते. योग्य हवामान, सिंचन, आणि बियाणे निवड केल्यास शेतकऱ्यांना उत्तम उत्पादन मिळवता येते.
