राष्ट्रीय कृषी विकास योजना (RKVY)

राष्ट्रीय कृषी विकास योजना (RKVY) ही भारत सरकारची एक महत्त्वाकांक्षी योजना आहे, जी कृषी क्षेत्राचा सर्वांगीण विकास करण्याच्या उद्देशाने सुरू करण्यात आली आहे. 2007 साली या योजनेची सुरूवात झाली आणि मुख्य उद्दिष्ट शेतकऱ्यांना अधिक उत्पादनक्षम बनवणे, त्यांच्या उत्पन्नात वाढ करणे आणि कृषी क्षेत्रात सुधारणा करणे हे आहे. या योजनेतून शेती आणि संलग्न क्षेत्रांमध्ये भांडवली गुंतवणूक आणि तंत्रज्ञानाचा वापर वाढवून, भारतातील शेतकऱ्यांचे जीवनमान सुधारण्याचे ध्येय आहे.

राष्ट्रीय कृषी विकास योजनेचे उद्दिष्टे

1. शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवणे: या योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांच्या शेती उत्पादनाची गुणवत्ता आणि प्रमाण वाढवण्यावर भर दिला जातो.
2. कृषी आधारित व्यवसायांचा विकास: शेतकऱ्यांना कृषी आधारित उद्योग आणि व्यवसाय उभारण्यासाठी सहाय्य दिले जाते.
3. शेतीत सुधारणा व तंत्रज्ञानाचा वापर: आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून शेतीत सुधारणा घडवून आणणे आणि नवीन कृषी साधने उपलब्ध करून देणे.
4. ग्रामीण पायाभूत सुविधा: या योजनेतर्गत ग्रामीण भागात पायाभूत सुविधा जसे की रस्ते, पाणी व्यवस्थापन, आणि इतर मूलभूत सेवा उपलब्ध करून दिल्या जातात.

या योजनेअंतर्गत कोणत्या सुविधा मिळतात?

राष्ट्रीय कृषी विकास योजनेअंतर्गत खालील सुविधा शेतकऱ्यांना उपलब्ध आहेत:

1. शेती तंत्रज्ञान विकास: शेतकऱ्यांना नवीन तंत्रज्ञानावर आधारित प्रशिक्षण आणि उपकरणे दिली जातात.
2. सिंचन आणि जल व्यवस्थापन: जलस्रोतांचे संरक्षण आणि सुधारणा करून शेतीसाठी पाण्याचा वापर सुलभ केला जातो.
3. आधुनिक शेती साधनांचा पुरवठा: शेतकऱ्यांना तांत्रिक साधनांमध्ये सुधारणा करण्यासाठी आर्थिक सहाय्य मिळते.
4. माती स्वास्थ्य कार्ड (SHC): या योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना मातीची चाचणी आणि त्यावर आधारित सल्ला दिला जातो, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना मातीचा पोषणमूल्य आधारित खत व्यवस्थापन करता येते​.

---

पात्रता

RKVY योजनेचा लाभ घेण्यासाठी खालील पात्रता असावी लागते:

1. शेतकरी: भारतातील सर्व शेतकरी या योजनेसाठी पात्र आहेत, जसे की छोटे, सीमांत, आणि मध्यम शेतकरी.
2. कृषी संस्था: कृषी क्षेत्राशी संबंधित संस्था, सहकारी संस्था, कृषी उत्पादक संघटना (FPOs) देखील या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात.
3. सरकारी व निम-सरकारी संस्था: या योजनेंतर्गत कृषी क्षेत्रात काम करणाऱ्या विविध सरकारी आणि निम-सरकारी संस्थांना लाभ दिला जातो.

अर्ज कसा करायचा?

1. ऑफलाइन अर्ज प्रक्रिया: शेतकऱ्यांनी त्यांच्या जिल्हा कृषी अधिकारी किंवा ब्लॉक कृषी अधिकाऱ्याशी संपर्क साधून अर्ज प्रक्रिया सुरू करावी. अधिकारी शेतकऱ्यांची माती चाचणीसाठी माहिती गोळा करतात आणि प्रक्रिया सुरू करतात. अहवाल तयार झाल्यावर शेतकऱ्यांना योग्य मार्गदर्शन दिले जाते
2. कागदपत्रांची आवश्यकता: अर्ज करताना शेतकऱ्यांना आधार कार्ड, जमीन धारक प्रमाणपत्र, बँक पासबुक, शेतजमिनीचा सातबारा यासारखी कागदपत्रे आवश्यक असतात.

योजनेचे फायदे

1. कृषी क्षेत्राचा विकास: RKVY योजना शेतीमध्ये विविध सुधारणा करण्यासाठी मदत करते. यात तंत्रज्ञानाचा वापर, भांडवली गुंतवणूक आणि सेंद्रिय शेतीचा समावेश आहे.
2. उत्पादनक्षमता वाढ: आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून पीक उत्पादनक्षमता वाढवता येते. यामुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतीतून अधिक उत्पादन मिळते.
3. शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य: या योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य दिले जाते, ज्यामुळे त्यांना शेती सुधारण्यासाठी आणि वाढवण्यासाठी मदत होते.
4. शेतीपूरक उद्योगांना प्रोत्साहन: RKVY योजनेतून दुग्धव्यवसाय, मत्स्यपालन, कुक्कुटपालन यासारख्या शेतीपूरक उद्योगांना चालना दिली जाते.
5. रोजगार निर्मिती: योजनेमुळे शेतकरी आणि कृषी क्षेत्रातील इतर लोकांसाठी रोजगाराच्या संधी उपलब्ध होतात.

निष्कर्ष

राष्ट्रीय कृषी विकास योजना (RKVY) ही भारतातील कृषी क्षेत्राच्या सर्वांगीण विकासासाठी एक महत्त्वाची योजना आहे. या योजनेतून शेतकऱ्यांना आर्थिक आणि तांत्रिक मदत मिळते, ज्यामुळे त्यांच्या उत्पन्नात वाढ होते आणि उत्पादनक्षमता सुधारते. तसेच, या योजनेमुळे शेतीपूरक उद्योग आणि रोजगाराच्या संधी निर्माण होतात, ज्यामुळे शेतकऱ्यांचे जीवनमान सुधारते.

अधिक माहितीसाठी भारत सरकारच्या RKVY अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या– इथे पहा

अधिकृत दस्तऐवज पाहण्यासाठी, खालील लिंकवर क्लिक करा:

https://rkvy.da.gov.in/static/download/pdf/RKVY_Guidelines-Hindi-2014.pdf